Hellenistische Periode

Dit deel van de koningslijst bevat de namen van alle nu bekende vorsten van de Hellenistische Periode.

Toen Alexander de Grote in 332 v.Chr. een einde maakte aan de Perzische overheersing, zullen vele Egyptenaren daar vermoedelijk niet over geklaagd hebben. Hij startte de bouw van de stad Alexandrië om vanuit daar een nieuw bestuur te vormen, maar liet verder de Egyptische tradities en religie met rust. Hij vormde met zijn bewind het begin van de Hellenistische periode.

Om het land te besturen wees hij een aantal Macedoniërs aan, waaronder generaal Perdikkas. Na de dood van Alexander de Grote in 323 v.Chr. was zijn zoon Alexander IV nog te jong om te regeren. Daarom besteeg Phillipus II Arridaios, een zwakzinnige halfbroer van Alexander de Grote, een paar jaar de Macedonische troon. Het was echter Perdikkas die als regent voor beiden optrad en de feitelijke macht over het hele Macedonische Rijk in handen had. Hij verdeelde de verschillende provincies over diverse generaals, ook wel diadochen genoemd. Een ervan, Ptolemaeus I, kreeg Egypte toebedeeld.

De generaals, inclusief Perdikkas, waren echter allemaal uit op vergroten van de eigen macht en dat leidde vanaf 321 v.Chr. tot een aantal diadochenoorlogen. De eerste ervan vond plaats tussen Perdikkas en Ptolemaeus I. Perdikkas verloor, kwam hierbij om het leven en Ptolemaeus I verstevigde zo zijn macht over Egypte. Hij werd hiermee de grondlegger van de Ptolemaeïsche dynastie die bijna 300 jaar zou duren.

Ptolemaeus I was niet de enige separatist. Ook andere diadochen van Alexander de Grote wisten hun eigen rijk op te bouwen. Zoals Seleucus I die het Seleucidische Rijk stichtte en Lysimachus die Thracië en Macedonië bestuurde. Ze vormden allianties, maar streden ook tegen elkaar als ze vonden dat de macht van een ander te groot dreigde te worden.

Na de dood van Ptolemaeus I werd zijn zoon Ptolemaeus II heerser over Egypte. Hij voltooide de bouw van de vuurtoren op het eilandje Pharos bij de haven van Alexandrië en begon met de bouw van de bibliotheek van Alexandrië.

Tijdens de eerste heerschappij van Ptolemaeus VI wist Antiochus IV, de vorst van het Seleucidische Rijk, in 170 v.Chr. Egypte binnen te vallen. Dat was tegen de zin van de Romeinen en de Romeinse consul Gaius Popillius Laenas dwong hem zich terug te trekken onder bedreiging van een oorlog. Vanaf dat moment regeerde Ptolemaeus VI samen met zijn jongere broer Ptolemaeus VIII over Egypte. Die stootte hem echter in 164 v.Chr. van de troon. Hij vluchtte naar Rome en kreeg, dankzij de inzet van de magistraat Marcus Porcius Cato, de steun van de Romeinen om zijn troon in Egypte weer op te eisen. Dat leidde tot zijn tweede regeerperiode.

Na zijn dood in 145 v.Chr. zette zijn vrouw en zus Cleopatra II hun zoon Ptolemaeus VII op de troon. Dat duurde maar kort en het is niet waarschijnlijk dat Ptolemaeus VII ook echt als farao heeft geregeerd. Ptolemaeus VIII kwam terug naar Egypte en bood aan om met Cleopatra II te trouwen om zo samen met haar en haar zoon te regeren. Het bleek een echte coup d’état: tijdens het bruiloftsfeest vermoordde hij Ptolemaeus VI, greep de macht en riep zichzelf opnieuw uit tot farao.

We zien in deze dynastie vaker dat vorsten meerdere malen met tussenpozen regeerden over Egypte. Het typeert de onrusten die er waren in deze periode.

In 80 v.Chr. werd Berenice III de eerste vrouwelijke farao sinds Tasworet die alleen regeerde. Dat duurde maar 6 maanden. Toen Ptolemaeus XI met hulp van de Romeinse politicus Lucius Cornelius Sulla de macht greep, dwong hij haar in eerste instantie tot een co-regentschap. Dat beviel hem kennelijk toch niet, waarna hij na 18 dagen besloot haar te vermoorden. Berenice III was echter, vanwege haar eerdere co-regentschap met Ptolemaeus X, bekend en zeer geliefd bij het volk. Toen de Alexandrijnse bevolking van deze moord hoorde, volgde een opstand waarbij Ptolemaeus XI binnen een paar dagen zelf werd omgebracht.

De broer van Berenice III, Ptolemaeus XII, volgde haar op. Tijdens zijn bewind breidde het Romeinse Rijk zich steeds verder uit naar het Midden-Oosten. Egypte werd als onafhankelijke staat onder voorwaarden gedoogd, waaronder het leveren van militaire troepen voor de Romeinse uitbreidingsdrift. Echter, toen de Romeinen Ptolemaeus XII in 58 v.Chr. dwongen om het eiland Cyprus af te staan, kwam het volk van Alexandrië in opstand en zette hem af. Zijn dochter Berenice IV eiste de troon op en regeerde drie jaar, samen met haar zus Cleopatra IV. Met hulp van de Romeinen kwam Ptolemaeus XII in 55 v.Chr. weer aan de macht. Hij zag de troonopvolging van zijn dochter echter als verraad en onthoofdde haar publiekelijk.

Toen hij in 51 v.Chr. overleed, kwam zijn dochter Cleopatra VII aan de macht. In een poging de soevereiniteit van Egypte te behouden, trouwde ze eerst met Julius Caesar en na zijn dood met Marcus Antonius. Caesars wettelijke opvolger, Gaius Julius Caesar Octavianus, keerde zich echter tegen Egypte en weigerde een relatie met Cleopatra. Daarop pleegde ze zelfmoord op 12 augustus, 30 v.Chr.

Met haar dood werd Egypte definitief onderdeel van het Romeinse Rijk en kwam er een einde aan een faraonische periode van 3000 jaar. Lees meer over Cleopatra in een tweeluik op onze website www.kemet.nl

Verklaring symbolen:
– (Q) = vrouwelijke vorst
– (C) = co regentschap
– ? = naam of jaartal onbekend
– […] = deel van de naam onbekend

Hellenistische periode.
332 – 30 v.Chr.

Macedonische dynastie: 332 – 310 v.Chr.

---

Ptolemaeïsche dynastie: 310 – 30 v.Chr.